Czarujące Edo
Czarujące Edo: Tokijski sklep wyplata elegancki jedwab techniką ‘kumihimo’ podtrzymując tradycję.
Uderzające o siebie szpulki tworzą delikatne echo w całym sklepie w Tokio, gdy wiązki nici są przecinane tam i z powrotem. Tutejsi rzemieślnicy wykonują tradycyjnie plecione przedmioty zwane “kumihimo”, co dosłownie oznacza “składanie nici” w języku japońskim.
W okresie Edo (1603-1867), kiedy ludzie nadal nosili tradycyjne ubrania, technika plecenia kumihimo była często używana do tworzenia “obijime”, sznurków, które kobiety wiązały wokół pasa “obi” kimona, abygo wzmocnić, a także sznurków, które towarzyszyły płaszczom “haori” noszonym na kimonie przez mężczyzn.
Krzyżując kolejno niezliczoną ilość jedwabnych nici, tworzy się plecione sznury o różnych wzorach. Ukończone prace kumihimo są zarówno mocne, jak i lśniące, zawierają szykowną wrażliwość rzemieślników z Edo.
W rogu dzielnicy Ningyocho w tokijskiej dzielnicy Nihombashi – która podobno była domem wielu lalkarzy i rzemieślników w okresie Edo – znajduje się Ryukobo, warsztat produkujący tradycyjne plecione sznury.
Po wejściu do warsztatu, właściciel drugiego pokolenia, Takashi Fukuda, lat 59, i jego syn Ryuta, lat 27, siedzieli w tradycyjnej pozycji “seiza” przed okrągłymi stołami zwanymi “marudai”, zaplatając wiązki nici. Szpule “kumidama” delikatnie obijały się o siebie, gdy były krzyżowane jedna na drugiej.
Patrząc w otwór “marudai”, można zobaczyć, jak nici zbiegają się i krzyżują ze sobą, stopniowo przekształcając się w sznur. Różne rodzaje stolików do zaplatania, w tym “marudai”, “kakudai”, “ayatakedai” i “takadai”, są używane w zależności od kształtu i wzoru kumihimo.
Okrągłe marudai jest używane do “mitakegumi”, rodzaju kumihumo najczęściej używanego w sznurach obijime.
Na 24 szpulkach nawinięte są nici przypominające jo-jo, a sznur o jednolitym wzorze powstaje poprzez krzyżowanie ich według skomplikowanego porządku. Wykonanie sznura o długości około 150 do 160 centymetrów zajmuje około tygodnia.
Każdy rzemieślnik ma swój własny stół “marudai”, a jego górna płyta nazywana jest “kagami”, czyli po japońsku “lustrem”. “Mówi się, że serce rzemieślnika, który łączy nici, odbija się na talerzu” – twierdzi Takashi.
Ci, którzy widzieli popularny pełnometrażowy film animowany “Twoje imię.” (zatytułowany “Kimi no Na Wa” w języku japońskim) mogą pamiętać scenę w filmie, w której główna bohaterka Mitsuha otrzymuje lekcje kumihimo od swojej babci.
Produkty, które były rekonstrukcją akcesoriów kumihimo, które pojawiły się w filmie – Mitsuha używała ich jako opaski do włosów, a główny bohater Taki nosił je jako bransoletkę – zostały wykonane przez Ryukobo.
Oryginalnym modelem dla sceny z filmu był w rzeczywistości warsztat Ryukobo.
Wraz z powstaniem szogunatu Tokugawa, Edo stało się centrum Japonii, a rzemieślnicy z całego kraju gromadzili się wokół tego ośrodka. Dlatego do dziś w stolicy Japonii zachowało się wiele tradycyjnych rzemiosł z Edo. Technika splatania kumihimo, która od dawien dawna była wykorzystywana do różnych celów, została najwyraźniej przekazana w rejonie Tokio pod nazwą “Tokyo kumihimo”, a około 10 rzemieślników obecnie podtrzymuje tę sztukę przy życiu.
Takashi powiedział nam, abyśmy przypomnieli sobie znaki kanji z lewostronnymi radykałami, które oznaczają “nić”, takie jak “wiązać”, “prząść (nić)” i “tkać”, jak również “los” i “więź”. Następnie powiedział: “Naszym zadaniem jest łączenie osób z innymi osobami poprzez nasze prace. Obejmuje to również przekazywanie tych umiejętności młodym ludziom, aby pozostały one w przyszłości.”
Tylko na stole marudai można wykonać co najmniej 50 rodzajów wzorów kumihimo. Jest to złożona forma sztuki i uosobienie japońskiej tradycji.
Technika plecionki kumihimo została przywieziona do Japonii ze starożytnych Chin wraz z buddyjskimi przedmiotami religijnymi. Jedno kumihimo zostało użyte w okładce pism świętych z VIII wieku, która znajduje się wśród drogocennych przedmiotów zgromadzonych w Shosoin Repository of Todaiji Templei w Nara.
Ozdobny sznur kumihiro był również używany do sutr „Heike Nokyo”, które były ofiarowane świątyni Itsukushima w prefekturze Hiroszima w zachodniej Japonii. W epoce samurajów kumihimo było używane w zbrojach „yoroi” i „kabuto”, a także w naczyniach do herbaty.
Kumihimo, które są giętkimi, mocnymi, a przede wszystkim eleganckimi przedmiotami, które są doskonałej jakości zarówno pod względem funkcjonalności, jak i piękna, były używane głównie jako akcesoria noszone do kimona, począwszy od okresu Meiji (1868-1912), gdy popyt na zbroje malał. Dziś kumihimo są lokalną specjalnością między innymi w Tokio, Kioto i Iga w prefekturze Mie.
Produkcja nici jedwabnej, która służy do tworzenia lśniących i mocnych włókien, cenionych na całym świecie od czasów starożytnych, wzrosła w Japonii w okresie industrializacji epoki Meiji. Jednak produkcja krajowa jest dziś znikoma. Co najmniej 99% nici jedwabnych krążących w Japonii jest produkowanych za granicą.
Ryukobo selektywnie wybiera jedwabną nić i wspiera przemysł jedwabny w Japonii. Wykorzystuje nić wyprodukowaną w prefekturze Gunma, która jest barwiona na różne kolory przy użyciu barwników chemicznych i roślinnych.
Podczas gdy Ryukobo nadal tworzy tradycyjne zapięcia/wzmocnienia „obijime” i inne przedmioty, angażuje się również w wysiłki na rzecz tworzenia nowych form kumihimo. Wykorzystując możliwość złożenia kumihimo w cylindryczny kształt, technika ta została wykorzystana do ozdabiania korpusów długopisów, żeberek parasola oraz rękojeści.
Wykorzystano go również do pasków do aparatów fotograficznych, a także wstążek medali, które zostały wręczone najlepszym drużynom Pucharu Świata w Rugby, które odbyły się w Japonii jesienią 2019 roku.
Szef/właściciel trzeciego pokolenia Ryuta (syn Takashi Fukuda) powiedział: „Chciałbym wypróbować różne nowe materiały i znaleźć nowe zastosowania”.
(…)
(japoński oryginał autorstwa Tadahiko Mori, The Mainichi Staff Writer)
Opracowano na podstawie: https://mainichi.jp/english/articles/20210614/p2a/00m/0na/038000c
