Obyczaje
Japoński Nowy Rok
Nowy Rok to najważniejsze święto w kalendarzu każdego Japończyka. Starożytni mieszkańcy archipelagu uważali, że każdy element otaczającego nas świata jest niejako „żywy” i spełnia szczególną rolę w porządku wszechrzeczy.
Wierzono, że zarówno ludzie, jak i rośliny posiadają „duszę”. Odbywające się dzisiaj, kilka razy do roku, festiwale matsuri nawiązują do starożytnych animistycznych rytuałów, które miały na celu wybłaganie u bóstw kami łaski zdrowia, powodzenia i obfitych plonów.
Najważniejszym z tych świąt jest o-shōgatsu, czyli Nowy Rok. Wtedy to noworoczne bóstwa agrarne Toshigami odwiedzają ludzi w ich domach. Składając bogom podziękowania za miniony rok, Japończycy proszą o duchową siłę potrzebną do przeżycia kolejnego.
Panujący nastrój radości i dziękczynienia wyraża się w noworocznym pozdrowieniu: akemashite omedetō gozaimasu.
Jako że w Nowy Rok Japończycy wychodzą na spotkanie bóstwom, dużą wagę przykładają do odpowiedniego przygotowania swych domostw poprzez symboliczne i dosłowne oczyszczenie. Urządzają zatem wielkie sprzątanie. Począwszy od mycia szyb w oknach, na wyrzuceniu starych rzeczy z szaf skończywszy, rodziny obmywają siebie i swe domy z grzechów popełnionych w minionym roku. Oczyszczony, święty obszar zdobi się sznurem shimenawa, a bogom ofiarowuje się kagami mochi – ryżowe placki symbolizujące związek Japonii z niebiosami.
Chcąc sprawić, by Toshigami trafili do naszego domu, bramę ozdabia się stroikiem z gałązek sosny – kadomatsu.
W noc 31 grudnia domownicy wspólnie spożywają toshikoshi soba, czyli „między-roczny” makaron. Nazywany jest tak dlatego, że zaczynamy go jeść jeszcze w starym roku, a kończymy w nowym.
Istnieje wiele teorii na temat pochodzenia toshikoshi soba, ale najczęściej przytacza się tę: nitki makaronu soba są bardzo długie, więc jedząc je powodujemy, iż pomyślny los będzie nam długo towarzyszyć w rozpoczynającym się roku. Soba , czyli gryka, która stanowi główny składnik makaronu, znana jest ze swych zdolności do rozwijania się w trudnych warunkach i ubogiej glebie, przez co kojarzy się z witalnością. Interesujące są również powiązania makaronu soba i złota. W tradycyjnym zdobnictwie japońskim złotą folię produkowano tłukąc kawałek kruszcu, umieszczony między dwoma kartkami czerpanego papieru. Drobinki złota, które rozsypywały się podczas tej procedury po całym pomieszczeniu zbierano ze ścian i podłogi za pomocą surowego ciasta na makaron. Gdy ciasto wrzucić do wrzątku,
przyklejone doń drobinki złota oddzielały się, opadając na dno garnka. Stąd też jedzenie soba kojarzy się z bogactwem.
Pierwsze w nowym roku odwiedziny w chramie shintō czy świątyni buddyjskiej nazywamy hatsumōde. Japończycy udają się do miejsca kultu rodowego bóstwa czy boga-opiekuna danego roku, i tam modlą się o pokój i szczęście. Opiekuńcze bóstwo przychodzi z jednej z czterech stron świata: wschodu, zachodu, północy lub południa, zależnie od chińskiego kalendarza. Oryginalną postacią hatsumōde był rytuał, podczas którego należało w wigilię nowego roku udać się do miejsca zamieszkanego przez bóstwo, by wspólnie z nim czekać na wzejście słońca. Dzisiaj jednak wielu Japończyków noc 31 grudnia spędza w buddyjskich świątyniach, gdzie wysłuchują stu ośmiu uderzeń w dzwon, symbolizujących zmycie stu ośmiu buddyjskich grzechów. Rano natomiast udają się do chramów, by oddać cześć bogom.
Podczas obchodów noworocznych Japończycy jedzą o-sechi ryōri. Pierwotnie wyraz ten oznaczał ofiary, które składano bogom przy zmianie pór roku, w końcu jednak zaczęto tak nazywać wszystkie potrawy, które je się tylko w Nowym Roku.
Obecny skład i sposób podawania o-sechi ryōri ustaliły się już w XVIII wieku. Potrawy te przyrządza się jeszcze przed świętami i pakuje do ozdobnych lakowych pudełek. Japończycy często mówią, że robi się tak, by dać gospodyniom odpocząć od gotowania podczas trzydniowych obchodów noworocznych. W rzeczywistości jednak chodzi o to, by nie urazić goszczących w domu bóstw krzątaniną w kuchni czy głośnym zachowaniem.
Ciekawostki związane z Japońskim Nowym Rokiem:
Nenshi: odwiedzanie krewnych i bliskich znajomych oraz pozdrawianie się nawzajem
Otoshidama: kieszonkowe, które otrzymują dzieci i studenci
Otoso: sake, którą pije się w nadziei na spokojny nadchodzący rok.
Nengajou: kartki z życzeniami noworocznymi wysyłane do znajomych i krewnych. Dostarcza się je na pocztę pod koniec roku, a pierwszego dnia stycznia wszystkie za jednym razem zostają wysłane do adresatów.
sakura
